Radon Nedir?

Menemen Toplum Sağlığı Merkezi’nden yapılan açıklamaya göre, radon insan aktivitelerinin bir sonucu olarak değil, doğal süreçlerle ortaya çıkan, doğada toprak, hava ve suda bulunabilen ve insana zarar veren radyoaktif bir gazdır. Yerkürenin varlığından beri varolan radyoaktif elementlerden uranyumun bozunması ile oluşur. Tatsız, kokusuz, renksiz bir gaz olup varlığı ancak ölçümlerle gösterilebilmektedir.

Radon Neden Önemlidir?

Alfa partikül yayınlayan radon pek çok toplumda sigaradan sonra en önemli akciğer kanseri etkenidir. Sigara içmeyenlerde akciğer kanserlerinden sorumlu en önemli etkendir. Radona atfedilen akciğer kanserleri tüm akciğer kanserlerinin %3-14’ü arasında değişmektedir. Radon evlerde birikebilmekte ve çok düşük düzeylerde bile akciğer kanserine neden olabilmektedir.

Radon Nasıl Kansere Neden Olur?

Radon’nun doğrudan kendisi değil, bozunma ürünü olan alfa partikülleri taşıdıkları enerji ile hücre içerisindeki DNA sarmalında kopmalara ve mutasyona neden olarak kansere neden olur.

Radon Evlere Nasıl Ulaşır?

İnsan hayatının önemli bir bölümü evde geçmektedir. Evlerde bulunan fiziksel zararlı etkenler arasında asbest lifleri, sigara dumanı vb. etkenler yanı sıra radon bulunmaktadır. Aynı ortamda bulunan evlerde bile farklı değerler olması mümkündür. Evlerde radon konsantrasyonu zamana bağlı olarak değişim göstermektedir. Evlerde radon seviyesi gün boyunca değiştiği gibi mevsimlere bağlı olarak da değişim göstermektedir.

Radon evlere, temelde yer alan kayalardan ve topraktan çıkarak zemin çatlakları, asma kat boşlukları, tesisat boşlukları ve duvar arası boşluklarından girmektedir. Ayrıca yapı malzemeleri, mutfakta veya ısınma amaçlı kullanılan doğal gaz ve içme sularında bulunan radon da bina içi konsantrasyonu artırmaktadır. Binalardaki radon kaynağının büyük kısmı (%90), binanın temelindeki toprak ve kayalardır.

Evlerde Radon Düzeyi Ne Olmalıdır?

Çok düşük dozlarda dahi kansere neden olabilmesi nedeniyle güvenli olarak değerlendirilebilen bir radon düzeyi bulunmamaktadır. Radonun asıl kaynağının uranyum olması nedeniyle radon konsantrasyonu yerkabuğu üzerinde bölgeden bölgeye değişiklikler göstermektedir. Bu nedenle evler için radon konsantrasyonunda izin verilen limit değerler de ülkeler arasında değişiklikler göstermektedir. İngiltere’de bu değer 200 Bq/m³, Avrupa ülkelerinde 400 Bq/m³, Kanada’da ise 800 Bq/m³ olarak kabul edilmiştir. Uluslararası Atom Enerji Ajansı Temel Güvenlik Standartları (IAEA-BSS) çerçevesinde, evlerde radon için tavsiye edilen düzeyler 200-600 Bq/m³ olarak belirlenmiştir. DSÖ’ye göre ev içi radon seviyeleri de 200-400 Bekuerel/m³ arasında normal kabul edilir. Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği’nde evler için normal değer 400 Bq/m³’ tür.

Radon Nasıl Ölçülür?

Radon ölçümünün birçok farklı yöntemi vardır. Bunların hemen tümü alfa partiküllerinin ölçümü esasına dayanmaktadır. Bu araçlarla değişik bozunum aşamalarında ortaya çıkan alfa partiküllerinin miktarı ölçülür. Ölçüm araçları evlerde özellikli oturma ve yatak odası olmak üzere kişilerin uzun süreli olarak zaman geçirdikleri yerlere ya da atölye ve bürolar gibi işyerlerine konmaktadır.

Radona Yönelik Alınabilecek Önlemler Nelerdir?

• Giriş çatlaklarının ve yerlerin tıkanması (geçirgen olmayan bir çimento tabakasıyla toprağın örtülmesi)
• Suyun radon kapsamının azaltılması (havalandırma, karbon filtre vb.)
• Radyoaktif içeriği düşük yapı malzemeleri kullanılması
• Binalarda doğal havalandırma sistemlerine ağırlık verilmesi
• Evin havalandırmasında üst pencereler yerine alt pencerelerin açılması
• Temel çukuru yapılarak, düşük güçlü bir elektrik motoru ile taban gazlarının boşaltılması
• Radon düzeyi yüksek bölgelerde toprak tabanlı evlerde polietilen bir örtü serilerek çimento dökülmesi
• Radon düzeyi yüksek bölgelerde, bireylerin kendi ev radon düzeylerini izlemelerinin özendirilmesi
•  

Ulusal Radon Kontrol Programı Nedir?

Önümüzdeki 5 yıl içerisinde tamamlanması planlanan Türkiye Ev İçerisinde Radon Seviyesi haritalandırılması çalışmasında; Türkiye İstatistik Kurumu tarafından bilimsel yöntemlerle seçilmiş ve ülkenin genelini temsil eden, 81 ilde 62.320, İlimizde 2970 hanede dedektörler ile ev içerisinde radon gazı miktarı iki ay boyunca ölçülecektir.

Çalışmaya Kocaeli, Sakarya ve Düzce illerinde 11 Kasım 2014, İzmir ve Bilecik illerinde ise 22 Aralık 2014 tarihinde başlanacaktır. İlimizde radon gazı ölçümü yapılacak 2970 adrese bilgilendirme amaçlı olarak proje hakkında resmi yazımız ve broşür 3-5 Aralık 2014 tarihleri arasında posta yoluyla gönderilmiştir.

TÜİK tarafından belirlenen adreslere 22 Aralık tarihinden itibaren Toplum Sağlığı Merkezi çalışanlarınca ulaşılarak öncelikle adreste ikamet eden kişilerin bilgilendirilmiş onamı alınacak ve kabul edenlere anket uygulanarak dedektörler ev içerisinde yatak odası ya da oturma odasına yerleştirilecektir. Dedektör yerleştirme işlemi 30 gün içerisinde tamamlanacaktır. Ayrıca adresin GPS cihazlarıyla koordinat alınacaktır ve dedektörler 2 ay boyunca bu adreste kalacaktır. 2 ayını dolduran dedektörler zaman kaybetmeden Toplum Sağlığı Merkezi personeli tarafından toplanarak Türkiye Atom Enerjisi Kurumunun belirtmiş olduğu adrese Müdürlüğümüzce analiz için gönderilecektir.

Haber Merkezi